Hemşireler günlük çalışma programının büyük bir kısmını ilaç uygulamalarına ayırmaktadır. Teknolojinin her geçen gün gelişmesiyle kompleks bir hal alan ilaç uygulamaları, hasta güvenliğin öncelikli olduğu ve hemşirelerin bilgi becerisini gerektiren uygulamalardır.Hemşireler bu kapsamda literatür bilgilerini güncelleyerek uygulamaya aktarması hemşirelik bakım kalitesini artırmaktadır
İlaçlar parenteral,oral yada topikal şekilde uygulanmaktadır.Parenteral ilaç uygulamaları ; İntramüsküler(IM) ,intravenöz(IV), İntradermal ve subkutan (SC) uygulamalarını içerir.
Enjeksiyon uygulamalarında kullanılan en yaygın tedavi yöntemi intamüsküler uygulamalarıdır. Damar sayısının fazla olması sebebiyle ilaç emilimi subkutan bölgeye kıyasla daha hızlıdır ve daha az sinir içerir. Bu nedenle yoğun olan ilaçların verilmesinde güvenli bir uygulamadır.Ancak bol damar olması ve büyük sinirleri olması enfeksiyon riskini de artırmaktadır. Bu nedenle kist ,nekroz ,apse ,hematom gibi ciddi komplikasyonlar görülebilmektedir.
İntramüsküler uygularken enjeksiyon yeri,enjektör boyutu,yaş,kilo,kaşetik yapı vs.(kişiye göre değişkenlik gösterir) göz önüne alınarak uygulama yapılmalıdır.
İntramüsküler enjeksiyon bölgeleri; dorsagluteal (DG) , ventrolguteal (VG) deltoid, rektus femoris, anterolateral (AL-vastus lateralis) bölgelerdir.Yetişkinler için en çok tercih edilen bölge dorsagluteal ,bebek ve erken çocukluk döneminde ise sıklıkla tercih edilen anterolateraldır.
En sık tercih edilen enjeksiyon bölgesi dorsogluteal bölge ;siyatik sinir, süperior gluteal sinir ve arteri içerdiğinden bu bölgeye yapılan enjeksiyon bu yapılara zarar verebilme riski vardır.Enjeksiyon yeri doğru tespit edilmediğinde ciddi komplikasyonlar oluşmaktadır.
Dorsogluteal bölgenin nasıl tespit edildiği ve nasıl uygulama yapıldığını aşağıdaki videodan izleyebilirsiniz.
Son yıllarda yapılan çalışmalar, intramüsküler enjeksiyon uygulama bölgelerinden biri olan ventrolguteal bölgenin en güvenli uygulama bölgesi olarak kullanılabileceği vurgulanmakta, kullanımı yaygınlaşmaktadır.
Ventrogluteal bölge; gluteus medius ve minimus kaslarını içermekle birlikte, iliak kemik, spina iliaca anterior superior ve trochanter majorden oluşan üçgenin içindeki bölgedir.
Sınırlarını kemik yapıların belirlemesi, bölgenin yerini tespit etmede kolaylaştırmaktadır. Ayrıca büyük sinirlerin ve damarların az olması, subkutan tabakanın inceliği, hastaya verilecek pozisyonun kolaylığı olması ventrogluteal bölgenin tercihlerindendir.
Ventrogluteal bölgenin tespitinde iki yöntem kullanılmaktadır.
Bu yöntemlerden ilki “V yöntemi”dir. Büyük trokanter ve anterior superior iliyak çıkıntı merkez alınarak belirlenir. Uygulayan kişinin el ayası bireyin büyük trokanteri üzerine ve baş parmak pubisi işaret ederken, işaret parmağı anterior superior iliyak çıkıntıya yerleştirilir. Bölgenin belirlenmesinde hemşire hastanın sol yan kalçasında sağ elini, sağ yan kalçasında sol elini kullanarak bölgeyi belirler.
İkinci yöntem “Geometrik yöntem (G yöntemi)” kullanılarak yapılan ventrogluteal bölgenin belirlenmesi yöntemidir.V yöntemine benzer şekilde kemik çıkıntıları referans alınır ve büyük trokanterden iliak tubercule kristanın iliyaka ve oradan anterior süperior iliyak spinaya, daha sonra büyük torakanterden anterio süperior iliyak spinaya hayali bir çizgi çizilir ve üçgen yapı oluşturulur. Daha sonra üçgenin her köşesi için üçgenin merkezine, ağırlık merkezine uzanan çizgiler belirlenir ve enjeksiyon bölgesi ise çizilen bu medyan çizgilerin merkezidir.
“V” yönteminde bölgenin belirlenmesi daha kolay olduğu için daha çok tercih edilmektedir.Ancak son yapılan çalışmalarda “G” yönteminin daha güvenli olduğu belirtilmektedir.
Ventrogluteal bölgenin nasıl tespit edildiğini merak ediyorsanız öğrenmek için aşağıdaki videoyu izleyebilirsiniz.
İntamüskülerin tüm uygulamalarını aşağıdaki linkten izleyebilirsiniz.Yararlı olacağını düşünüyorum.Sonuçta gözlem yapmakta uygulamanın bir parçasıdır.
https://www.youtube.com/user/RegisteredNurseRN
Son olarak enjeksiyon sırasında iğnenin sinire gelmesinden bahsetmek gerekirse ani,şiddetli bir ağrı duyulur ancak nörolojik durumlar hemen ortaya çıkmaz.İlacın sinire verdiği zararla doğru orantılı olarak enjeksiyon anından daha geç zamanda ortaya çıkar.Bu durum tam tersi olarak düşünülebilir yani belirti hemen ortaya çıkar mantığı ancak tahribat fazla olduğunda belirti daha geç ortaya çıkmaktadır.Bu konuda biz hemşirelerin dikkatli olması gerekmektedir.
Bilimde gelişen değişim ve gelişmeler, tıp alanını ve dolayısıyla hemşirelik alanına da yansımaktadır. İntramüsküler enjeksiyon basit bir uygulama olarak algılanmaktadır. Ancak hemşirelerin uygulama yeteneği, uygulama yöntemi ve kullanılan araçlar ile ilgili bazı kararları gerektiren karmaşık bir olaydır. Yanlış enjeksiyon uygulamalarından ve ilaçların istenmeyen etkilerinden ortaya çıkan komplikasyonların önlenmesi hemşirelerin en önemli sorumluluklarındandır.Bu yüzden bilimsel gelişmeleri sürekli takip etmeliyiz.
Sağlıcakla kalın.
KAYNAKLAR
- KORKMAZ Emine ve ark.(2018) ,’’ Hemşirelerin İntramüsküler Enjeksiyon Alanları Hakkında Bilgi Durumları ve Uygulama Tercihleri’’,Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi ,S 20: 1-10
- EROĞLU Sinem,ÇEVİK Kıvan(2018), Ventrogluteal Alana İntramüsküler Enjeksiyon Uygulamasına Yönelik Hemşirelere ve Ebelere Verilen Eğitimde Nöro Linguistik Programlama Tekniğinin Etkisi, ACU Sağlık Bilimleri Dergisi
- KÖKCÜ DOĞU Özlem,ÇINAR Nursan(2018), 3 Yaş Altı Çocuklarda Enjeksiyon Uygulamasında Ventrogluteal Bölgenin Kullanılması Güvenli midir?, Journal of Human Rhythm,S 4:169-174
- KAYA Kenan,ÇEKİN Necmi(2018), Enjeksiyon sonrası gelişen nöropati: Komplikasyon/Malpraktis Ayrımında İnce Bir Çizgi, KSÜ Tıp Fakültesi Dergisi,S 13(2) 63-66
- https://www.quora.com/How-can-I-minimise-pain-after-an-intramuscular-injection :photo
Hemşirelik Blogu 